Bày mâm ngũ quả ngày tết theo phong tục 3 miền Bắc, Trung, Nam
Ý nghĩa mâm ngủ quả ngày Tết
- Mỗi dịp Tết đến Xuân sang, trên bàn thờ của gia đình người Việt đều bày mâm ngũ quả cúng tổ tiên. Ngũ quả thể hiện cho 5 vị Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ, 5 yếu tố được cho là đã cấu thành nên vũ trũ. Theo triết lý phương Đông thì mâm ngũ quả phải có 5 loại quả với 5 màu khác nhau.
- Ngoài ra, ngũ quả còn được xem như biểu tượng cho thành quả sau một năm lao động miệt mài của những người nông dân. Những sản vật được kết tinh từ mồ hôi, công sức của người dân lao động, chắt chịu qua những vụ mùa. Để khi đến xuân, lựa dịp tốt lành mà thành kính dâng lên ông bà tổ tiên.
- Mâm ngũ quả ngày Tết mang một ý nghĩa chung sâu sắc, thể hiện sự hiếu thảo và mong ước những điều tốt làm cho năm mới. Mỗi loại quả được sắp xếp trong mâm ngũ quả đều mang những ý nghĩa riêng nhất định.
Ngũ quả thể hiện cho 5 vị Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ
Bày mâm ngũ quả ngày tết theo phong tục 3 miền Bắc, Trung, Nam
Việc lựa chọn và bày biện những loại quả trên mâm tùy thuộc vào từng địa phương với những sản vật và quan niệm văn hóa riêng. Cụ thể:
1. Cách bày mâm ngũ quả miền Bắc
Ở miền Bắc, trên mâm ngủ quả thường có 5 loại quả: Chuối xanh, bưởi, đào, hồng, quýt.
- Chuối xanh: Đây là loại quả chiếm vị trí quan trọng trong cách bày trí mâm ngũ quả ngày Tết. Chuối gần với người dân Việt, đặc biệt với người dân miền Bắc, tượng trưng cho bàn tay ngửa lên, bao bọc đem đến sự bình an, đa phúc lộc, Màu xanh của chuối biểu tượng cho mùa xuân, sự tinh túy của trời đất, mang ý nghĩa che chở, bảo vệ.
- Phật thủ hoặc bưởi: Tùy theo gia đình sẽ chọn phật phủ hoặc bưởi. Loại quả này dùng để đặt ở giữa mâm ngũ quả. Cả phật thủ và bưởi đều mang ý nghĩa cầu mong trời phật ban lộc, ban sự may mắn bình an nhân thế.
- Đu đủ, sung: Đây là 2 thứ quả mà mọi người luôn muốn đặt lên bàn thờ tổ tiên vào những ngày Tết, với mong muốn sự sung túc, đầy đủ sẽ đến với gia đình, tránh được sự khó khăn.
- Cam, quýt chín, hồng, mận…: Mỗi loại quả tượng trưng cho các mùa khác nhau. Điều đó thể hiện sự mong muốn suốt năm gia đình sẽ được no đủ và hạnh phúc.
Trên mâm ngủ quả người Miền Bắc thường có 5 loại quả: Chuối xanh, bưởi, đào, hồng, quýt
Theo phong tục của người miền Bắc, cách bày mâm ngũ quả sẽ để nải chuối xanh đặt dưới cùng, ở giữa đỡ lấy tất cả các loại trái cây khác. Nải chuối nhu bàn tay ngửa, hứng lấy những gì tinh túy nhất của mùa Xuân để đong thành quả ngọt và bao bọc, chở che.
Quả Phật thủ màu vàng – tượng trưng hành thổ được đặt giữa mâm ngũ quả, trong lòng nải chuối. Phật thủ là loại quả có mười cánh múi chụm lên như 10 ngón tay nên dân gian gọi là tay Phật. Phật thủ được bày lên bàn thờ ngày Tết với mong muốn được bàn tay Phật ban phúc lộc. Nếu không tìm được Phật thủ, có thể bày quả bưởi lên mâm ngũ quả cũng mang ý nghĩa tương tự.
Ba loại quả khác có các màu đỏ (ứng với mùa Hạ – hành hỏa) như ớt sừng, cam-quýt chín, trứng gà, hồng… màu trắng (ứng với mùa Thu – hành kim) như roi, đào… màu đen (ứng với mùa Đông – hành thủy) như mận, hồng xiêm… Tất cả những loại quả này được bày đan xen vào nhau lên mâm ngũ quả tạo thành hình tháp.
Ngày nay, nhiều gia đình miềm Bắc có lựa chọn thêm nhiều loại hoa quả để bày lên mâm ngũ quả ngày Tết, lên, miễn sao mâm ngũ quả trông đẹp mắt, thể hiện mong muốn một năm mới đủ đầy, trọn vẹn và hạnh phúc.
Nhiều gia đình miền Bắc có lựa chọn thêm nhiều loại hoa quả để bày lên mâm ngũ quả ngày Tết
2. Cách bày mâm ngũ quả miền Trung
Người dân miền Trung không quá câu nệ hình thức ý nghĩa của mâm ngũ quả, chủ yếu là có gì cúng nấy
3. Cách bày mâm ngũ quả miền Nam
Mâm ngũ quả miền Nam bao gồm các loại trái: Mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung
